Tin tức sự kiện

Mỹ tuyên bố các biện pháp áp thuế với Trung Quốc nhằm ngăn chặn những gì họ cho là hành vi thương mại không công bằng, trộm cắp tài sản trí tuệ, công nghệ và bí mật thương mại. Trên mặt trận công nghệ, hồi tháng 1, Mỹ đã công bố tổng cộng 23 cáo buộc hình sự nhắm vào tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei và giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu, người bị bắt tại Canada hồi tháng 12 năm ngoái theo đề nghị của Mỹ. Washington còn liệt kê một công ty công nghệ khác của Trung Quốc - ZTE - vào danh sách gây nguy cơ đối với an ninh quốc gia Mỹ, hạn chế các công nước này hợp tác với các hãng công nghệ Trung Quốc. Lo ngại nguy cơ các công nghệ bị đánh cắp và các hành vi gián điệp, Mỹ cũng siết chặt các khoản tài trợ của Trung Quốc đối với các trường đại học, cơ sở nghiên cứu tại Mỹ.

Chiến tranh thương mại tác động không nhỏ tới nền kinh tế Trung Quốc. Tăng trưởng kinh tế của nước này trong quý II/2019 chỉ đạt 6,2%, mức thấp nhất trong vòng ít nhất 27 năm qua. Một loạt các công ty nước ngoài đã chuyển hoạt động khỏi Trung Quốc để tránh các tác động mạnh từ cuộc chiến tranh thương mại.

4.Cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump

Cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump bắt đầu hồi tháng 9 sau khi thông tin về cuộc điện đàm gây tranh cãi giữa ông và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky bị rò rỉ, trong đó ông bị cáo buộc đã gây sức ép với chính phủ Ukraine điều tra cha con ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden để giành lợi thế chính trị trước cuộc bầu cử 2020. Hạ viện Mỹ do đảng Dân chủ kiểm soát ngày 18/12 đã bỏ phiếu thông qua 2 điều khoản luận tội Tổng thống Donald Trump gồm: lạm dụng quyền lực và cản trở quốc hội. Ông Trump là tổng thống thứ 3 trong lịch sử Mỹ bị luận tội, sau cố Tổng thống Andrew Johnson và cựu Tổng thống Bill Clinton.

(Ông Donald Trump trở thành tổng thống thứ 3 trong lịch sử Mỹ bị luận tội.) (Ảnh: Reuters)

Hạ viện dự kiến sẽ trình bản luận tội đối với ông Trump lên Thượng viện để xem xét trước khi phiên xét xử ông diễn ra. Nếu 2/3 trong số 100 thành viên của Thượng viện ủng hộ các điều khoản luận tội, ông Trump sẽ bị phế truất khỏi ghế tổng thống. Tuy nhiên, viễn cảnh này được cho là khó xảy ra do đảng Cộng hòa của ông Trump hiện đang kiểm soát Thượng viện.

5. Bất đồng trong quan hệ Mỹ - NATO

Vào đúng năm NATO kỷ niệm 70 năm thành lập, liên minh quân sự này đối mặt với thời kỳ căng thẳng nhất trong lịch sử khi các rạn nứt và chia rẽ bao trùm nội bộ khối, nổi bật là các bất đồng về chi phí đóng góp và mâu thuẫn giữa Thổ Nhĩ Kỳ với các nước thành viên. Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi NATO là “lỗi thời” và tỏ ý hoài nghi về mục đích của khối, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho rằng NATO đang rơi vào tình trạng “chết não” do thiếu hợp tác giữa châu Âu và Mỹ. Mâu thuẫn được thể hiện rõ nhất trong hội nghị thượng đỉnh tại Anh đúng dịp kỷ niệm sinh nhật 70 năm, khi nhà lãnh đạo Mỹ hủy họp báo và về nước sớm sau khi một đoạn video cho thấy các lãnh đạo thế giới cười nhạo ông lan truyền trên mạng.

(Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu tại thượng đỉnh NATO diễn ra Anh đầu tháng 12.) (Ảnh: AFP)

Quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các thành viên khác trong khối NATO cũng là nguyên nhân gây căng thẳng trong khối. Khi Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch “Mùa xuân Hòa bình” nhằm vào khu vực do người Kurd kiểm soát tại Đông Bắc Syria, một số quốc gia thành viên đã bày tỏ sự phản đối do lo ngại chiến dịch làm gia tăng nguy cơ gây bất ổn khu vực. Thổ Nhĩ Kỳ cũng mâu thuẫn sâu sắc với Mỹ vì mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga, khiến quan hệ giữa hai bên căng thẳng chưa từng có sau nhiều năm.

6. Nga tiếp tục bị cô lập, đẩy mạnh chính sách hướng Đông

Quan hệ giữa Nga và phương Tây cơ bản vẫn chưa được cải thiện trong năm qua, thậm chí còn căng thẳng và phức tạp hơn bao giờ hết. Các hợp tác dân sự và quân sự giữa Nga và NATO vẫn trong tình trạng đóng băng kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và ủng hộ phe đòi độc lập ở miền đông Ukraine. Để “đề phòng mối đe dọa từ Nga”, NATO đã tăng cường sự răn đe và thế phòng thủ ở phía đông, với việc triển khai hơn 4.000 quân tại Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic sát biên giới là Estonia, Latvia and Lithuania, song song với việc đặt các hệ thống phòng thủ tên lửa tại Romania và Ba Lan. Cũng trong năm 2019, Mỹ và Nga đều đồng loạt rút khỏi hiệp ước Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), khiến thế giới lo ngại về một cuộc đua vũ trang tiềm tàng giữa hai nước. Đến cuối năm, chuyến thăm Mỹ đầu tiên của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov kể từ năm 2017 và cuộc gặp đầu tiên giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Paris bàn về tình hình miền đông Ukraine, với sự tham gia của các nhà lãnh đạo Đức và Pháp, đã làm dấy lên hy vọng về viễn cảnh tan băng trong quan hệ giữa Nga và phương Tây.

(Tổng thống Nga Vladimir Putin chào đón nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tới họp thượng đỉnh tại thành phố Vladivostok, Nga ngày 25/4) (Ảnh: Tass)

Trong bối cảnh tiếp tục bị phương Tây cô lập, Nga đã đẩy mạnh chính sách hướng Đông, đặc biệt chú trọng quan hệ với Trung Quốc, Ấn Độ, ASEAN, thông qua các diễn đàn mà Nga đóng vai trò lãnh đạo hoặc chủ chốt như Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS), Diễn đàn Kinh tế phương Đông tại Vladivostok, Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU), Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, tầm với của Nga đã ngày càng được mở rộng với sự gia tăng của các thỏa thuận thương mại, hợp đồng vũ khí và các cuộc diễn tập quân sự. Trong năm 2019, Tổng thống Nga Putin lần đầu chào đón các nhà lãnh đạo Triều Tiên và Philippines tới thăm. Giới phân tích cho rằng, mặc dù chính sách hướng Đông của Nga không phải mới, nhưng trong bối cảnh quan hệ Nga-phương Tây đóng băng, Moscow chắc chắn sẽ xoay trục về phương Tây ngày càng mạnh mẽ hơn.

7. Thủ lĩnh IS bị tiêu diệt

Trong một bài phát biểu trực tiếp từ Nhà Trắng ngày 27/10, Tổng thống Donald Trump xác nhận thủ lĩnh tổ chức phiến quân IS Abu Bakr al-Baghdadi đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào hang ổ của tên này ở tây bắc Syria. Cái chết của Baghdadi giúp giới chức Mỹ có thể thở phào sau một chiến dịch truy lùng kéo dài nhiều năm với một trong những phần tử khủng bố bị truy nã gắt gao nhất thế giới, kẻ tự xưng là thủ lĩnh nhà nước Hồi giáo IS tại Iraq và Syria từ năm 2014. Đây cũng được coi là một thắng lợi lớn của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố kể từ khi thủ lĩnh mạng lưới al-Qaeda Osama bin Laden bị tiêu diệt vào năm 2011.

(Tổng thống Trump và các quan chức cấp cao theo dõi cuộc đột kích tiêu diệt thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). (Ảnh: Nhà Trắng)

Cùng với việc Baghdadi bị tiêu diệt, liên minh quân sự quốc tế chống IS do Mỹ dẫn đầu cũng đạt được những kết quả đột phá trong việc truy quét các tay súng khỏi các khu vực lãnh thổ rộng lớn tại Syria mà nhóm này từng kiểm soát. Hồi tháng 3, Mỹ thông báo rằng lực lượng dân quân được Mỹ hậu thuẫn đã xóa sổ IS khỏi thành trì cuối cùng ở Syria. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cái chết của thủ lĩnh IS và việc xóa sổ lực lượng này tại Syria, và trước đó là Iraq, không đồng nghĩa với cuộc chiến chống IS đã kết thúc. Tổ chức khủng bố này vẫn là mối đe dọa lớn đối với thế giới và bóng ma của IS vẫn là nỗi ám ảnh tại nhiều quốc gia.

8. Mỹ suýt tấn công Iran

Căng thẳng giữa Mỹ và Iran năm 2019 đã suýt leo thang thành xung đột quân sự, khi Tổng thống Donald Trump tiết lộ rằng chính ông đã hủy lệnh không kích các mục tiêu tại Iran chỉ 10 phút trước khi khai hỏa, sau khi một máy bay trinh sát không người lái trị giá khoảng 200 triệu USD của Mỹ bị tên lửa phòng không Iran bắn hạ gần eo biển Hormuz.

(Một tàu chở dầu bị tấn công trên vịnh Oman hồi tháng 6.) (Ảnh: ISNA/AP)

Kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào năm 2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Cộng hòa Hồi giáo, mối quan hệ giữa hai nước không ngừng leo thang căng thẳng. Washington đã cáo buộc Tehran tấn công các tàu chở dầu trên vịnh Oman, tấn công 2 nhà máy lọc dầu tại Ả-rập Xê-út. Đáp trả, Washington đã điều thêm quân và các khí tài như tàu sân bay, máy bay chiến đấu hiện đại F-22 tới khu vực để răn đe Iran, trong khi Tehran đáp trả bằng việc làm giàu uranium trở lại, phát triển các loại vũ khí mới. Giới phân tích cho rằng quan hệ Mỹ - Iran đang ở giai đoạn rất nhạy cảm và chỉ cần một động thái bị cho là khiêu khích ở bất kỳ phía nào thì các căng thẳng có thể bùng phát thành đối đầu quân sự tại một trong những khu vực nóng bỏng nhất thế giới.

9. Mỹ Latinh chìm trong biến động

Khu vực Mỹ Latinh đã chứng kiến nhiều biến động trong năm 2019, từ các cuộc khủng hoảng chính trị tại Venezuela, Bolivia, làn sóng biểu tình phản đối chính phủ tại Peru hay thảm họa cháy rừng khủng khiếp tại Brazil.

(Cựu Tổng thống Bolivia Evo Morales nằm ngủ trên sàn đất tại nơi trú ẩn tạm thời trước khi sang Mexico tị nạn.) (Ảnh: Evo Morales/Twitter)